Η δυσανάλογη αύξηση των τιμών των ενοικίων σε σχέση με τα εισοδήματα και οι αυξανόμενες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ενοικιαστές/ριες για πρόσβαση σε αξιοπρεπή και οικονομικά προσιτή κατοικία, αναγνωρίζεται πλέον ως ένα από τα πιο κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα της περιόδου. Τα αίτια του φαινομένου είναι σύνθετα και αφορούν τόσο συγκυριακούς, όσο και δομικούς παράγοντες.
Η αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων ακινήτων (τύπου Airbnb) έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε έναν παράγοντα που επηρεάζει με κρίσιμο τρόπο τη δυνατότητα πρόσβασης σε προσιτή ενοικιαζόμενη κατοικία, θέτει νέα δεδομένα στην αγορά ενοικίων και ακινήτων και μετασχηματίζει ριζικά τον αστικό χώρο με τρόπους που απειλούν ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
Ενώ η πρόσβαση σε προσιτή και αξιοπρεπή κατοικία γίνεται όλο και πιο δύσκολη, εντείνεται η κερδοσκοπική εκμετάλλευση των οικιστικών ακινήτων. Αντί να αντιμετωπίζεται ως βασικό κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα, η κατοικία μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε εμπόρευμα, επενδυτικό προϊόν και όχημα κερδοσκοπίας και πλουτισμού.
Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού κενών κατοικιών και κτιρίων παράλληλα με την αύξηση του πληθυσμού που αντιμετωπίζει σοβαρά στεγαστικά προβλήματα είναι μια αντίφαση του μοντέλου αστικής ανάπτυξης. Παράλληλα, αποτελεί πρόκληση για την αξιοποίησή τους στο πλαίσιο προγραμμάτων κοινωνικής και οικονομικά προσιτής κατοικίας, και ευρύτερα για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών.
Οι νέοι και νέες δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να ανταποκριθούν στο αυξημένο στεγαστικό κόστος και αναγκάζονται να διαβιούν σε δύσκολες στεγαστικές συνθήκες ή να παραμένουν εξαρτημένοι/ες από τη γονεϊκή εστία.
Η ιδιόκτητη κατοικία στην Ελλάδα αποτέλεσε διαχρονικά μία κοινωνικά διαδεδομένη οικογενειακή πρακτική. Όμως, στα χρόνια της κρίσης, η δραματική αύξηση του στεγαστικού κόστους μετέτρεψε το «κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας» σε δυσβάσταχτο βάρος.
Το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας αποτελεί παγκόσμια πρόκληση, πλήττει περίπου 54 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες και έχει άμεσο αντίκτυπο στην υγεία. Η δημόσια συζήτηση επικεντρώνεται κυρίως στην αύξηση των τιμών της ενέργειας και όχι στους λόγους για τους οποίους η κατανάλωση είναι τόσο υψηλή, γεγονός που αποτελεί μια από τις αιτίες που συμβάλλουν στην κλιματική κρίση.
Τα τελευταία χρόνια όξυνσης των ανισοτήτων και των διακρίσεων, ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Ταυτόχρονα, διευρύνονται οι ευάλωτες ομάδες που βιώνουν έλλειψη στέγης στην οποία δεν περιλαμβάνεται μονάχα η αστεγία αλλά και ευρύτερες, και όχι πάντα ορατές, μορφές στεγαστικής επισφάλειας.
Παρά τις σημαντικές επιπτώσεις των αστικών παρεμβάσεων στη διαθεσιμότητα οικονομικά προσιτής κατοικίας, η πολεοδομική πρακτική στην Ελλάδα παραμένει αποσπασματική εστιάζοντας κυρίως σε έργα αισθητικής αναβάθμισης του αστικού χώρου.