Ο όρος boomerang kids ή boomerang generation περιγράφει την αναγκαστική επιστροφή νέων ενηλίκων στο σπίτι των γονιών ή συγγενών μετά από ένα διάστημα αυτόνομης διαβίωσης (συχνά η περίοδος αυτή αφορά τις σπουδές). Αναδεικνύει τις αυξανόμενες δυσκολίες των νέων να αποκτήσουν οικονομική και στεγαστική αυτονομία.
Η φυγή εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού από μια χώρα για αναζήτηση εργασίας.
Ο όρος περιγράφει μορφές συγκατοίκησης και συλλογικής διαβίωσης σε ειδικά διαμορφωμένες ενοικιαζόμενες εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν εκτός από ατομικά δωμάτια και χώρους co-working, διημέρευσης, κοινές υποδομές κλπ. Προτείνει έναν ελκυστικό τρόπο συλλογικής διαβίωσης (“shared living spaces for like-minded people to live, work and play together”) για την νέα πιο κινητική και ευέλικτη κατηγορία εργαζομένων (mobile workers, creatives, digital nomads, κλπ). Ταυτόχρονα αποτελεί μια πολύ επικερδή επιχειρηματική πρακτική, ιδιαίτερα σε μεγάλα αστικά κέντρα όπου το κόστος της κατοικίας έχει γίνει απαγορευτικό για νέους εργαζόμενους/ες.
Η FEANTSA είναι η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία των Οργανώσεων που δουλεύουν με τους Αστέγους. Έχει συσταθεί από το 1989 και έχει συμβάλει στην συστηματοποίηση της γνώσης γύρω από τα ζητήματα της έλλειψης στέγης και των πολιτικών για την αντιμετώπισή της σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο όρος Generation rent περιγράφει την αυξανόμενη εξάρτηση των νέων από τον ενοικιαζόμενο τομέα, πληρώνοντας ακριβά ενοίκια για επισφαλείς και συχνά ακατάλληλες συνθήκες στέγασης. Εκφράζει επίσης τον περιορισμό των εναλλακτικών επιλογών αυτόνομης στέγασης λόγω των μεγάλων δυσκολιών αγοράς ιδιόκτητης κατοικίας και της περιορισμένης διαθεσιμότητας κοινωνικής στέγασης.
Αφορά τα νοικοκυριά που δεν ιδιοκατοικούν και υφίστανται συνθήκες φτώχειας και αποκλεισμού σύμφωνα με τον ορισμό της Eurostat. Δηλαδή νοικοκυριά που δεν έχουν ιδιόκτητη κατοικία και είτε το εισόδημα τους είναι χαμηλότερο από το όριο φτώχειας, είτε το σύνολο των ενηλίκων μελών είναι άνεργα ή υποαπασχολούνται, είτε αντιμετωπίζουν συνθήκες στεγαστικής αποστέρησης.
Σύμφωνα με το κτηματολόγιο τα ακίνητα (ή δικαιώματα σε ακίνητα) αγνώστου ιδιοκτήτη είναι αυτά που για οποιοδήποτε λόγο δεν δηλώθηκαν κατά τη διαδικασία κτηματογράφησης εγγράφονται στην κτηματολογική βάση ως «Αγνώστου ιδιοκτήτη». Τα ακίνητα αυτά περιέρχονται στην κυριότητα του Δημοσίου, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας κτηματογράφησης, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 9 παρ. 1 του Ν. 2664/ 1998.
Σύμφωνα με τον λειτουργικό ορισμό της αστεγίας (ETHOS) που δίνει η FEANTSA, άστεγος/η δεν θεωρείται μόνο εκείνος/η που διαβιεί αποκλειστικά στον δρόμο. Η έννοια του σπιτιού ορίζεται με βάση 3 παραμέτρους, η έλλειψη των οποίων περιγράφει και τον αποκλεισμό από την κατοικια: (1) Το να έχει κάποιος σπίτι σημαίνει ότι έχει ένα κατάλληλο οίκημα (ή χώρο), στο οποίο το άτομο και η οικογένεια του έχουν την αποκλειστική κυριότητα (φυσική διάσταση), (2) Το να είναι κανείς σε θέση να διαθέτει προσωπικό χώρο και να απολαμβάνει τις κοινωνικές του σχέσεις (κοινωνική διάσταση) και (3) Το να έχει κανείς έναν νόμιμο τίτλο για την ιδιοκτησία ενός χώρου (νομική διάσταση). Αυτή η ανάλυση οδηγεί στις 4 κύριες διαφοροποιήσεις: (1) Άστεγοι/ες στον δρόμο, (2) Έλλειψη κατοικίας, (3) Επισφαλής στέγη και (4) Ανεπαρκής ή Ακατάλληλη στέγη, οι οποίες όλες υποδηλώνουν την έλλειψη σπιτιού.
Ορίζεται ως η επιβαλλόμενη αδυναμία απόκτησης συγκεκριμένων αγαθών ή υπηρεσιών (Eurostat, 2017).
Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) αποτελεί ένα Στρατηγικό Σχέδιο για τα θέματα του Κλίματος και της Ενέργειας και παρουσιάζεται σε αυτό ένας αναλυτικός οδικός χάρτης για την επίτευξη συγκεκριμένων Ενεργειακών και Κλιματικών Στόχων έως το έτος 2030.
Συμπληρωματικά στο ΕΣΕΚ, αναπτύσσεται η Μακροχρόνια Στρατηγική για το έτος 2050, στο πλαίσιο της συμμετοχής της χώρας στο συλλογικό Ευρωπαϊκό στόχο της επιτυχούς και βιώσιμης μετάβασης σε μια οικονομία κλιματικής ουδετερότητας έως το έτος 2050, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο εκτοπισμός (displacement) αναφέρεται σε διαδικασίες εκδίωξης ή μετατόπισης ευάλωτων και οικονομικά αδύναμων πληθυσμών και επιχειρήσεων από μια γειτονιά λόγω της ανόδου των τιμών, της αλλαγής του καταναλωτικού προτύπου και των χρήσεων και της αδυναμίας ανταπόκρισης στο νέο επίπεδο διαβίωσης που διαμορφώνεται. Στα αγγλικά χρησιμοποιείται και ο όρος priced-out που περιγράφει την διαδικασία αναγκαστικής αποχώρησης λόγω του αυξημένου κόστους παραμονής σε μια περιοχή.
Τόσο σε επίπεδο αντίληψης όσο και σε επίπεδο πρακτικής, η κατοικία αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο ως εμπόρευμα, επενδυτικό προϊόν και όχημα κερδοσκοπίας και πλουτισμού, αντί να αποτελεί βασικό κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα.
Είναι αστικός συνεταιρισμός αποκλειστικού σκοπού με στόχο την προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, όπως ορίζεται στην παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 4430/2016 (Α΄ 205), και της καινοτομίας στον ενεργειακό τομέα, την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας και την προαγωγή της ενεργειακής αειφορίας, την παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση, διανομή και προμήθεια ενέργειας, την ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας και ασφάλειας σε νησιωτικούς δήμους, καθώς και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στην τελική χρήση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, μέσω της δραστηριοποίησης στους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.), της Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.), της ορθολογικής χρήσης ενέργειας, της ενεργειακής αποδοτικότητας, των βιώσιμων μεταφορών, της διαχείρισης της ζήτησης και της παραγωγής, διανομής και προμήθειας ενέργειας.
Ορίζεται ο αποκλεισμός ή η ανεπαρκής πρόσβαση των νοικοκυριών σε υπηρεσίες ενέργειας όπως θέρμανση, ψύξη, φωτισμός, γεγονός που επιφέρει δυσμενείς συνέπειες τόσο στην υγεία και την ευημερία, όσο και στο περιβάλλον. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμα μια κοινή οριοθέτηση του όρου σε θεσμικό επίπεδο.
Ο «εξευγενισμός», ως μεταφορά του όρου gentrification στην ελληνική γλώσσα, αναφέρεται στις χωρικές και κοινωνικές διαδικασίες αναδιάρθρωσης υποβαθμισμένων περιοχών της πόλης. Με την εξέλιξη της διαδικασίας, οι παλαιότεροι και πιο αδύναμοι, οικονομικά και πολιτικά, πληθυσμοί εκτοπίζονται και τη θέση τους καταλαμβάνουν μεσαία και ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Ταυτόχρονα, οι τιμές γης αυξάνονται και δημιουργούνται υπεραξίες, κυρίως μέσα από τη διαμόρφωση του χάσματος γαιοπροσόδου (Smith 1986). Ωστόσο, συχνά γίνεται κριτική για την ανεπάρκεια της απόδοσης αυτής, καθώς τείνει να μεταφέρει μια συγκεκριμένη εμπειρία πόλεων του εξωτερικού χωρίς απαραίτητα αυτή να ταυτίζεται με την εμπειρία του ελληνικού πλαισίου.
Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων
Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων
Στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο οι ευάλωτες ομάδες ορίζονται στον νόμο Ν. 4430/2016 (μέτρα για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία) που εισάγει μια τεχνητή διάκριση μεταξύ ευάλωτων και ειδικών ομάδων, προβλέποντας στη συνέχεια και διαφορετική αντιμετώπιση, αναγνωρίζοντας τη μεγαλύτερη δυσκολία εργασιακής και κοινωνικής ένταξης που μπορεί να έχουν οι “ευάλωτες” ως προς τις “ειδικές”. Ως «ευάλωτες» ορίζονται οι ομάδες εκείνες του πληθυσμού που η ένταξή τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή εμποδίζεται από σωματικά και ψυχικά αίτια ή λόγω παραβατικής συμπεριφοράς. Σε αυτές ανήκουν: α) τα άτομα με αναπηρία οποιασδήποτε μορφής (σωματική, ψυχική, νοητική, αισθητηριακή), β) τα άτομα με προβλήματα εξάρτησης από ουσίες ή τα απεξαρτημένα άτομα, και γ) τα ανήλικα άτομα με παραβατική συμπεριφορά, οι φυλακισμένοι/ες και αποφυλακισμένοι/ες.
Ως «ειδικές» ορίζονται οι ομάδες εκείνες του πληθυσμού οι οποίες βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ως προς την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας, από οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά αίτια. Σε αυτές ανήκουν: α) τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, β) τα θύματα παράνομης διακίνησης και εμπορίας αν ανθρώπων, γ) οι άστεγοι/ες, δ) τα άτομα που διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας, ε) οι οικονομικοί μετανάστες/ριες, στ) οι πρόσφυγες και οι αιτούντες/ούσες άσυλο, για όσο εκκρεμεί η εξέταση του αιτήματος χορήγησης ασύλου, ζ) οι αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών, η) τα άτομα με πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, θ) οι μακροχρόνια άνεργοι/ες έως είκοσι πέντε ετών και άνω των πενήντα ετών.
Ως «καπιταλισμός πλατφόρμας» (platform capitalism) περιγράφεται η σύγχρονη, απολύτως οργανωμένη και σύνθετη, οικονομία που συνδέει ψηφιακά παρόχους και χρήστες, οργανώνει τις μεταξύ τους συναλλαγές και εμπορευματοποιεί πλήρως μία σειρά πόρων και αγαθών, μεταξύ των οποίων και τα οικιστικά ακίνητα. Πρόκειται για την (καπιταλιστική) οικονομία όπως την ξέραμε, με τη διαφορά ότι οι συναλλαγές πραγματοποιούνται μέσω μίας ψηφιακής πλατφόρμας. To Airbnb και το Uber αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα οικονομιών πλατφόρμας.
Άτομα που κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό. Σύμφωνα με τη Eurostat, ένας άνθρωπος βρίσκεται σε κατάσταση φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού όταν αντιμετωπίζει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω προβληματικές καταστάσεις: Είτε θεωρείται φτωχός (δηλαδή έχει εισοδήματα μικρότερα του 60% του μέσου εθνικού εισοδήματος), είτε ζει σε κατάσταση ένδειας (δηλαδή στερείται βασικά καταναλωτικά αγαθά, ή αδυνατεί να ανταπεξέλθει σε στοιχειώδεις οικονομικές υποχρεώσεις), είτε ζει σε οικογένεια αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της ανεργίας (δηλαδή σε οικογένεια που κανένα μέλος της δεν έχει «κανονική δουλειά»).
Ονομάζεται μία μη κερδοσκοπική εταιρεία που κατέχει γη για λογαριασμό μιας τοπικής κοινότητας και λειτουργεί ως διαχειριστής της γης αυτής, στην οποία μπορεί να αναπτυχθούν μονάδες οικονομικά προσιτής κατοικίας, κοινοτικοί κήποι, εμπορικοί χώροι κ.ά. για λογαριασμό της κοινότητας και χρήση από αυτήν.
Στην μελέτη ο όρος κοινωνικό απόθεμα κατοικιών αναφέρερεται σε κατοικίες που ανήκουν στο δημόσιο (το κεντρικό κράτος, δήμους ή άλλους φορείς του δημοσίου) ή σε μη-κερδοσκοποικούς και συνεταιριστικούς φορείς και διατίθεται με κοινωνικά κριτήρια σε τιμές χαμηλότερες της αγοράς.
Πρόκειται για μισθώσεις μεγαλύτερων χρονικών διαστημάτων από ότι οι «βραχυχρόνιες», συνήθως μερικών μηνών.
Η «οικονομία διαμοιρασμού» ή «οικονομία του μοιράσματος» (sharing economy) διαφοροποιείται από την οικονομία της αγοράς. Αναφέρεται στην πρακτική που αναπτύσσουν ομότιμοι χρήστες (peers) να μοιράζονται υπηρεσίες ή αγαθά, συχνά χωρίς να μεσολαβεί ως εργαλείο συναλλαγής το χρήμα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οικονομίας διαμοιρασμού αποτελούν οι τράπεζες χρόνου, το car sharing και το couch surfing.
[Severe housing deprivation]
Η διαβίωση σε συνθήκες χωρικής στενότητας (overcrowding) αντιμετωπίζοντας παράλληλα τουλάχιστον μια από τις παραμέτρους στεγαστικής αποστέρησης (housing deprivation). Στεγαστική αποστέρηση αποτελεί έναν δείκτη για την έλλειψη βασικών ανέσεων της κατοικίας. Ένα νοικοκυριό θεωρείται ότι έχει έλλειψη βασικών ανέσεων της κατοικίας, εάν έχει: διαρροή στη στέγη, υγρασία στους τοίχους, στα πατώματα, στα θεμέλια ή υπάρχουν σάπιες κάσες στα παράθυρα ή σάπια πατώματα, σκοτεινά δωμάτια, και δεν έχει: εσωτερική τουαλέτα, εσωτερικό λουτρό ή ντους. (Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών, ΕΛΣΤΑΤ)
Αποτελεί έναν δείκτη για την έλλειψη βασικών ανέσεων της κατοικίας. Ένα νοικοκυριό θεωρείται ότι έχει έλλειψη βασικών ανέσεων της κατοικίας, εάν έχει: διαρροή στη στέγη, υγρασία στους τοίχους, στα πατώματα, στα θεμέλια ή υπάρχουν σάπιες κάσες στα παράθυρα ή σάπια πατώματα, σκοτεινά δωμάτια, και δεν έχει: εσωτερική τουαλέτα, εσωτερικό λουτρό ή ντους. (Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών, ΕΛΣΤΑΤ)
[Housing overcrowding]
Ένα νοικοκυριό διαβιεί σε συνθήκες στεγαστικής στενότητας όταν δεν έχει στη διάθεσή του: ένα δωμάτιο για το νοικοκυριό, ένα δωμάτιο για κάθε ζευγάρι, ένα δωμάτιο για κάθε άγαμο μέλος ηλικίας 18 ετών και άνω, ένα δωμάτιο για δυο άγαμα μέλη του νοικοκυριού του ίδιου φύλου ηλικίας 12 έως 17 ετών, ένα δωμάτιο για κάθε άγαμο μέλος διαφορετικού φύλου ηλικίας 12 έως 17 ετών, ένα δωμάτιο για κάθε δύο μέλη ηλικίας κάτω των 12 ετών. (Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών, ΕΛΣΤΑΤ)
Η «τουριστικοποίηση» (touristification) ή «τουριστικός εξευγενισμός» (tourism gentrification) διαφέρει από τις διαδικασίες «gentrification». Αφορά διαδικασίες εκτοπισμού μόνιμων κατοίκων από τις γειτονιές στις οποίες μέχρι πρότινος διέμεναν, λόγω της εισβολής τουριστικών δραστηριοτήτων και χρήσεων γης και των αλλαγών που αυτές επιφέρουν σε διάφορα επίπεδα, στις οποίες οι βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων μπορεί να παίξουν καθοριστικό ρόλο.
Ένα νοικοκυριό αντιμετωπίζει υπερβολική επιβάρυνση από το κόστος στέγασης όταν οι στεγαστικές του δαπάνες ξεπερνούν το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός. Στις στεγαστικές δαπάνες περιλαμβάνονται εκτός από το ενοίκιο ή την δόση δανείου, οι λογαριασμοί κοινής ωφέλειας και άλλες αναγκαίες δαπάνες που σχετίζονται με την συντήρηση του σπιτιού.
Η κατάσταση στην οποία ο αντίκτυπος του τουρισμού σε συγκεκριμένες περιόδους και τοποθεσίες υπερβαίνει τη φυσική, οικολογική, κοινωνική, οικονομική, ψυχολογική και/ή πολιτική ικανότητα.
Σύμφωνα με την Eurostat, είναι τα νοικοκυριά με εισόδημα κάτω του 60% του διάμεσου διαθέσιμου εισοδήματος. Στην Ελλάδα, το κατώφλι κινδύνου φτώχειας (σε ευρώ) για το 2020 ήταν 5.269 ευρώ.
ο όρος αναφέρεται στην επικράτηση οικονομικών δραστηριοτήτων που βασίζονται στον χρηματοπιστωτικό τομέα και το χρηματιστήριο, έναντι της παραγωγής υλικών αγαθών. Περιγράφει τον αυξανόμενο έλεγχο που έχουν αποκτήσει οι χρηματοπιστωτικές αγορές έναντι των επιχειρήσεων, των κρατών και των ατόμων από τη δεκαετία του 70’.
Καθώς η κατοικία αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα, επενδυτικό προϊόν και όχημα κερδοσκοπίας και πλουτισμού, η παραγωγή της, η πρόσβαση σε αυτήν και η διαχείρισή της εξαρτώνται όλο και περισσότερο από το τραπεζικό κεφάλαιο (από τον τραπεζικό δανεισμό, από τις δραστηριότητες τραπεζικών εταιρειών real estate κ.ά.).
Επαγγελματίες που διαμένουν και εργάζονται με έδρα σε κάποιο κράτος διαφορετικό από εκείνο του εργοδότη ή της πελατείας τους. Στην Ελλάδα με το άρθρο 40 του ν. 4758/2020 συμπληρώνεται το πλαίσιο προσέλκυσης αλλοδαπών φυσικών προσώπων προκειμένου για τη μεταφορά της φορολογικής τους κατοικίας στην Ελλάδα (άρθρα 5Α και 5Β του ΚΦΕ).